تیشه‌ی آل سعود به تاریخ اسلام/ ثبت ننگ تخریب مسجدها چه افتخاری دارد؟

دوره‌ای که در آن قرار داریم شاید در تاریخ اسلام از منظری یکی از ننگ‌آورترین دوره‌ها یاد شود. معروف است که یزید سه سال حکومت کرد و سه جنایت بزرگ انجام داد؛ واقعه‌ی عاشورا، حمله به مدینه و کشتار بزرگ در آن به همراه غارت شهر و دست آخر، حمله به مکه و تخریب کعبه. حالا اما پس از قرن‌ها نیروهایی از درون مثل خوره به جان دو شهر مقدس مدینه‌ی منوره و مکه‌ی مکرمه افتاده‌اند و بخش‌های قابل توجهی از آن را به بهانه‌های مختلف و تماما واهی، از فهرست موجود میراث فرهنگی اسلام محو می‌کنند.

از حدود 80-70 سال پیش، تفکری غیر قابل توجیه و سراسر متناقض در سرزمین «حجاز» شکل و قوت گرفت که در رفتاری مغرضانه و آکنده از بغض نسبت به تشیع و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام)، بخش قابل توجهی از عینیت شناسنامه تاریخی اسلام را با تیشه‌ی جهل و کوته بینی از ساقه کنده، غافل از آن که تیشه در ریشه کارساز نیست و این چشمه به گونه‌ای است که هر چه در پنهان کردن آن تلاش کنی و خاک بریزی، جوشان‌تر می‌شود و مساحت بیشتری را در بر می‌گیرد.

این واقعیت را در قبرستان بقیع در جوار مسجدالنبی به وضوح می‌توان دید که هرچند سال‌ها پیش بنای مزار امامان مدفون در آن تخریب و عرصه بر زائران اهل تشیع این قبور تنگ‌تر و تنگ‌تر گرفته شد، به گواه ناظران، در چند سال اخیر نه تنها سال به سال به زائران این مکان مقدس در تاریخ اسلام اضافه شده، بلکه به تعداد زائران اهل سنت آن نیز به شکل چشمگیری افزوده می‌شود. هرچند این مکان تنها در دو نوبت یک و دو ساعته در طول شبانه روز به روی عموم گشوده است و نگهبانان و عوامل وهابی و سلفی حاضر در محل در برخوردهایی توهین آمیز اجازه نیایش و عرض ارادت را به محبان شخصیت‌های بزرگ تاریخ اسلام و امامان مظلوم شیعیان نمی‌دهند.

به هر حال، این روند معکوس و معیوب، تاکنون ابینه زیادی را که قرن‌ها پس از ظهور اسلام در این سرزمین باقی مانده بودند، حتا چندین مسجد مشهور و بناهای مربوط به زندگی پیامبر عظیم الشان اسلام را در چند سال و چند دهه اخیر به شکل مشکوکی با خاک یکسان کرده است. البته این روند با هر چه که به تاریخ تشیع مربوط باشد، سر عناد خاصی دارد. مسجد فضیخ و مشربه ابن ابراهیم در مدینه که تخریب شدند و هیچ اثری از آن‌ها باقی نمانده است، یا قبرستان شهدای حره در مدینه و قبرستان شهدای فخ در مکه که به خیابان و پارک تبدیل شدند.

اتفاقا همگی این بناها به دلیل ارتباط با تاریخ تشییع و امامان معصوم (علیهم السلام) با بغض خاصی تخریب شدند و دلیل آن نیز شرک آمیز بودن توجه زیاد شیعیان به این مکان‌ها اعلام شد. هرچند که آل سعود در این نوع تفکر خود به شدت به تناقض دچارند. آنان مسجد علی (علیه السلام) را در مجاور چاه حفر شده توسط ایشان تخریب می‌کنند و جای آن مسجد عمر می‌سازند. یا در مساجد سبعه، به تعطیلی و تخریب مسجد علی (علیه السلام)، زهرا (سلام الله علیها) و سلمان فارسی اقدام و در عین حال به نوسازی و گسترش مسجد عمر اقدام می‌کنند.

حتا مسجد ابوبکر هم از این توجه ویژه بی‌نصیب می‌ماند. در موردی دیگر، مزار امامان تشیع در قبرستان بقیع تخریب می‌شود اما درحالی که فرصت زیارت مزار پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیز در مسجدالنبی به ارادتمندان آن حضرت داده نمی‌شود، مزار ابوبکر و عمر در مجاورت آن برای اهل سنت قابل زیارت کردن است.

به هر حال در این روند متناقض، معیوب، مشکوک و منفور در چند دهه گذشته که به تخریب محل تولد و منزل پیامبر اسلام نیز انجامیده، گاهی به بهانه شرک‌آمیز بودن اقدام به تخریب شده و در شکل مدرن‌تر آن، به دلیل انجام طرح‌های توسعه. هرچند افکار بین‌المللی که در برابر تخریب مجسمه‌های بودا در افغانستان به شدت و در آن سطح وسیع واکنش نشان داد، در این باره سکوت عجیبی در پیش گرفته اما اخیرا رسانه‌های غربی نیز به این موضوع توجه نشان دادند.

احتمال تخریب 95 درصد آثار تاریخی مکه و مدینه

روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در گزارشی با عنوان "عربستان سعودی تاریخ اسلام را با بولدوزر نابود می‌کند" نوشت: طرح‌های توسعه حرم شریف نبوی (صلی الله علیه و آله) در مدینه منوره که پس از پایان موسم حج امسال آغاز خواهد شد، نارضایتی مدافعان آثار تاریخی و دیگر فعالان را به دنبال داشته است، چرا که توسعه جدید از سمت غرب مسجد نبوی (صلی الله علیه و آله) صورت خواهد گرفت و به معنای تخریب بسیاری از اماکن تاریخی و قدیمی اسلامی مدینه است.

این روزنامه افزود: هیچ طرحی در عربستان برای محافظت از آثار و اماکن تاریخی اسلامی وجود ندارد.

تحقیقی که این روزنامه درباره طرحهای توسعه حرم شریف نبوی(صلی الله علیه و آله) انجام داده است، مربوط به طرح‌هایی است که پس از پایان موسم حج امسال، بلافاصله آغاز خواهد شد.

این روزنامه انگلیسی در گزارش خود به کسانی که از آنچه در مکه مکرمه رخ می‌دهد، نگران هستند، نیز اشاره کرده و نوشته است: این افراد از اینکه بسیاری از آثار تاریخی اسلامی قدیمی به خاطر ساخت هتلهای مجلل و برجهای مسکونی و مراکز خرید تخریب شده است، ابراز نگرانی کرده‌اند.

بر اساس این گزارش، مرکز خلیج فارسی در واشنگتن برآورد کرده است که در 20 سال اخیر، 95 درصد آثار تاریخی مکه مکرمه و مدینه منوره که تاریخ و قدمت آن به هزار سال پیش برمی‌گردد، تخریب شده است.

مکان‌هایی که در طرح توسعه حرم از بین می‌رود

رسول جعفریان، پژوهشگر تاریخ اسلام، در این‌باره می‌گوید: در جریان توسعه حرم مکی و تخریب بخش وسیعی از منازل و بازار‌ها و خانه‌ها در حد فاصل شعب علی (علیه السلام) تا غزه و بازار جودریه که در طول چهار سال اخیر صورت گرفته، مسجد الردم الاعلی (مسجد الرایه) به طور کلی از بین رفته است.

در طرح جدید که ماکت آن توسط سعودی‌ها منتشر شده و بخش مهمی از آن از لحاظ تسطیح اجرایی شده است، تمامی هتل‌ها و بازارهای مقابل مسعی، از کنار ابوقبیس تا شعب علی و از آنجا تا کهن‌ترین محله این ناحیه که غزه نام دارد و در ادامه بازار جودریه تا تمامی محله شامیه همه صاف شده و از میان رفته است.

در انتهای بازار جودریه که ایرانی‌ها به نام بازار ابوسفیان آن را می‌شناختند، مسجدی قرار داشت که به نام مسجد الردم الاعلی شناخته می‌شد. از این مسجد در یکی از کهن‌ترین منابع تاریخ مکه یعنی کتاب اخبار مکه از فاکهی سخن گفته شده و از مساجدی دانسته شد که اخباری درباره محل آن از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) وجود داشته است.

حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان شرحی درباره تاریخچه این مسجد در کتاب آثار اسلامی مکه و مدینه (صص ۱۴۷ - ۱۴۹) نوشته و آنچه را که در منابع کهن در باره آن آمده و حتی بازسازی آخر آن در دوره سعودی را آورده است. اما در سفر حج امسال با کمال شگفتی ملاحظه شد که این مسجد به طور کلی محو شده است.

اینکه آیا قرار است در طرح‌های جدید جای آن مسجدی ساخته شود، اطلاعاتی ارائه نشده است. حدود 10 سال پیشن نیز مسجد فضیخ یکی از متقن‌ترین مساجد زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مدینه تخریب شد و دیگر هیچ چیزی جای آن ساخته نشد.

تنها مسجدی که در توسعه‌های اخیر در جای خود مانده است، مسجد البیعه در منی است که به رغم آنکه کوه‌های اطراف آن هم برداشته شده است، این مسجد در میان بناهای انبوهی که از پل و راه و تأسیسات دیگر در آنجا ساخته شده، باقی مانده است. این مسجد بدون شک، قدیمی‌ترین بنایی است که در مکه باقی مانده است. همت برخی از دانشمندان مکی در حفاظت از این مسجد ستودنی است. در حالی که بیش از ۲۵ سال قبل در توسعه اطراف مسجد الحرام خانه حضرت خدیجه تخریب و جای آن سرویس‌های دستشویی ساخته شد، محل تولد پیامبر (صلی الله علیه و آله) باز هم با همت جمعی از علمای مکه بر جای مانده است. هرچند تهدید جدی وجود دارد که این محل که کتابخانه مکه نام گرفته، از بین برود.

آغاز طرح توسعه‌ی مسجدالحرام و مسجدالنبی پس از حج امسال

آن گونه که مقامات عربستانی اعلام کرده‌اند، با پایان مناسک حج امسال طرح توسعه حرمین شریفین مسجدالحرام و مسجد النبی(صلی الله علیه و آله) به اجرا گذاشته می‌شود.

‌این طرح که با توصیه ملک عبدالله بن عبدالعزیز تهیه شده است، درواقع از ماه آینده اجرایی می‌شود.

به موجب این طرح مقادیر زیادی از هتل‌های پشت مسجدالحرام و مسجد النبی (صلی الله علیه و آله) هم تخریب می‌شود تا به فضای مسقف و صحن‌ها افزوده شود.

طبق اعلام، بیش از 1800 واحد ساختمانی از جمله 400 هتل و مجتمع اسکان حجاج و عمره‌گزاران در چارچوب توسعه مسجدالحرام تخریب خواهد شد. همچنین این طرح توسعه قرار است فضاهایی هم برای گسترش حمل و نقل عمومی ازجمله حمل و نقل ریلی فراهم آورد.

در این میان اما آن چه از شواهد بر می‌آید به این نگرانی بیشتر دامن می‌زند که مقامات سعودی در لوای این طرح توسعه، چه میزان دیگر از بناهای مربوط به تاریخ اسلام و تاریخ تشییع را از بین خواهند برد؟